Bale nerede ve ne zaman ortaya çıktı? İlk bale performansı ne zaman ve nerede gerçekleşti? Bale eğitimi tarihten bugüne nasıl şekillendi? Günümüzde dünyada en iyi bale eğitimini veren bale okulları hangileri? Tüm merak ettikleriniz bu yazımızda…
Bale sanatı, dünyada ilk kez 15. ve 16. yüzyıl İtalyan Rönesans mahkemelerinde, zamane aristokratlarını eğlendirmek amacıyla sergilenmeye başlanır. O dönem balesi, kostüm, dekor, müzik, şiir ve dramatik bir hikaye ile birleştirilmiş bir dans tekniği olarak tanımlanabilir.
Bu sanat formu İtalya'dan Fransa'ya doğru hızlı bir şekilde yayılır. O dönemlerde Fransa Kralı II. Henry’nin eşi varlıklı Catherine de Medici, baleye büyük hayranlık duymaktadır. Medici, baleye olan ilgisini sadece bir hayranlık boyutunda bırakmayıp Fransız mahkemelerindeki bale sanatının icrasına yönelik oluşumları maddi olarak destekler. Böylelikle bale sanatı Medici’nin aristokrat etkisi altında evrimleşir, gelişir ve popülaritesi artar.
,,Bale’’ kelimesi etimolojik kökenlerini Geç Latincede ,,dans etmek’’ anlamına gelen ,,ballare’’ kelimesinden alır.
Bale, zaman geçtikçe amatör dansçıların profesyonel sanatçılara ve turne topluluklarının ,,company’’ denilen profesyonel bale topluluklarına dönüştüğü bir sanat formu olarak teşvik edilir ve yaygınlaşır.
Günümüzde bale; klasik formlarıyla, geleneksel hikayeleriyle ve modern balenin kapılarını aralayan koreografide çağdaş yönelimleriyle çok yönlü bir sanat dalıdır.
Profesyonel bir balerin / bale dansçısı olma yolunda alınan eğitim yıllar sürer. Bale tekniği, çocukluktan itibaren yaş aldıkça adım adım, seviye seviye inşa edilir. Bu anlamda profesyonel bir balerin olabilmek bir tütüden, point ayakkabılarından ve süslü taçlardan çok daha fazlasıdır.
Balerin olmak; azimli çalışma, kararlılık, özveri, rekabetle mücadele gücü ve acıya dayanıklılık demektir. Seçkin bir bale dansçısı olmak için gereken eğitim-öğretim süresi zorluklarıyla, fedakarlıklarıyla, yoğun çalışma programıyla on yıldan fazladır.
Dünyaca ünlü, üst seviye eğitim veren bale okullarının seçmelerine girme hakkı kazanmak ve sınavlarda başarılı olmak; akıllı, çalışkan, özverili olmayı ve her derste daha iyisini yapabilmek için yüzde yüz efor sarf etmeyi gerektirir.
Dikkat, ayrıntılara odaklanma, efektif dinleme, hızlı algılama ve anladıklarını hızlı uygulayabilme kabiliyeti bir bale dansçısında olmazsa olmaz özellikler. Bunların yanında bir balerinin uyum sağlama yeteneği, yapıcı geri bildirimleri değerlendirme becerisi, soğukkanlılığı, zihinsel ve fiziksel zorlanmaya ve yorgunluğa karşı dayanıklılığı fark yaratan ve seçmelerde tercih sebebi özellikler.
Profesyonel bir bale dansçısı olmak ve kariyerini bale sanatı üzerinden çizmek, bale eğitimi alan çoğu kişinin hedefi, hayali ve tutkusudur. Zorlu bir yoldur, ancak gerçekten istendiğinde ve emek verildiğinde başarılabilir. Tıpkı hayattaki diğer her şeyde olduğu gibi…
Kararlar verildi, hedefler konulduysa gelin dünyanın en iyi bale eğitimini veren ve dünyaca ünlü sanatçıları yetiştiren bale okulları listemize bir göz atalım…
Yetiştirdikleri bale sanatçılarıyla ve onların başarılarıyla ünlenmiş dünyanın en iyi 12 profesyonel bale okulunu sizler için listeledik. Bale okulu seçmelerine hazırlık döneminde hedeflediğiniz ve okumak istediğiniz bale okulu seçiminizi yapmadan önce bu listemiz sizin için yol gösterici olacaktır.
İşte dünyaca ünlü profesyonel balerinleri ve baletleri yetiştiren en iyi bale okulları:
Gerçekten okumayı arzuladığınız, hedeflerinizle örtüşen, sizi en çok heyecanlandıran bale okulunu bulmak için dünyanın en iyi bale okullarıyla ilgili sizin için derlediğimiz bilgilere göz atın.
Listenin sonuna doğru heyecandan artan kalp atışları şimdiden duyuluyor gibi…
1771'de kurulan Danimarka Kraliyet Bale Okulu, bale eğitim programında hem uygulamalı olarak yapılan bale-dans derslerinin hem de akademik derslerin bulunduğu dünyada sayıca az kurumlardan bir tanesidir.
Eğitim-öğretim klasik bale eğitimi odağında programlanır ve öğrenciler klasik bale eğitiminin yanı sıra Danimarka devlet okullarınca yürütülen eğitim sistemiyle uyumlu olarak akademik derslere de katılırlar.
Danimarka Kraliyet Bale Okulu’nda okul öncesi eğitim alan öğrencilerden lise öğrencilerine kadar yaklaşık 120 öğrenci bulunur. Eğitim-öğretim programı dans, yaratıcılık ve akademik başarı temellerinin eş zamanlı olarak atıldığı bir platform olacak şekilde tasarlanmıştır.
Danimarka Kraliyet Bale Okulu'nda mesleki eğitimin son aşaması, son üç yılı kapsayan programdır. Bu program dahilinde bale öğrencileri; bale tekniği, repertuvar, modern dans, pas de deux, fizyoterapi, zihinsel koçluk, pilates, bale tarihi, performans becerileri ve beslenmeye yönelik derslerle yoğun bir eğitimden geçerler.
Bu süre boyunca bale dansçısı adayı öğrencilerin aynı zamanda çeşitli sahne performanslarına, turlara ve etkinliklere katılması sağlanır. Öğrenciler lise akademik derslerine sabahtan, bale topluluğu prova ve çalışmalarına ise öğleden sonra katılırlar. Akademik ve uygulamalı eğitim, pazartesiden cumartesiye kadar her gün devam eder.
1974 yılında kurulan Sunhwa Güzel Sanatlar Sanatlar Lisesi, mezun ettiği öğrencilerinin önde gelen büyük bale toplulukları ile sözleşme imzalayarak sahne almaya başlamaları ve başarı oranlarının da yüksek olması dolayısıyla; dünyaca üst düzey görülen standartlara sahip bale dansçıları yetiştiren kurumlar arasında adından söz ettiriyor.
Sunhwa Güzel Sanatlar Sanatlar Lisesi; Rus Vaganova tekniği, geleneksel Fransız tekniği ve İtalyan tekniğinin koordineli uygulandığı, atletikliği de gözeten bir çalışmayla sektörde aranan özelliklere sahip bale dansçısı adaylarını yetiştiriyor.
Okul, bale eğitimiyle paralel zamanlı olarak ortaöğretim ve lise akademik eğitim-öğretim programlarını da uyguluyor. Sunhwa Güzel Sanatlar Sanatlar Lisesi mezunları profesyonel bale kariyerlerine Güney Kore, Avrupa, Avustralya ve Amerika Birleşik Devletleri’nin seçkin bale topluluklarında devam ediyor.
Dünyanın gelecek vaad eden sıradışı genç yeteneklerinden bir kısmına ev sahipliği yapan Juilliard, 1905'te ,,Institute of Musical Art’’ adıyla Dr. Frank Damrosch tarafından kurulmuş ve o zamandan beri sanatsal başarıda mükemmellikle eşdeğer görülen markalaşmış bir isme sahip.
Okulun kurucusu Dr. Damrosch’un böyle bir sanat okulu kurmasındaki amacı, Amerikalı müzisyen gençlerin ülkeyi terk etmek zorunda kalmadan üst düzey olanaklarda sanat eğitimi almalarını sağlamak.
Okulun kuruluşundan itibaren talebin beklenen de fazla olması sebebiyle okul 1910'da sınırlarını genişleterek Columbia Üniversitesi'ne taşınıyor.
Juilliard Dans Okulu’nun bugün geldiği noktadaki misyonu ise, dünyanın dört bir yanından gelen yetenekli müzisyenler, dansçılar ve oyunculara mükemmelliğe ulaşma yolunda en yüksek kalitede ve koşullarda eğitim-öğretim sunmak olarak tanımlıyor.
The Juilliard School of Dance’te lisans ve yüksek lisans derece programları bulunmakta. Juilliard, sanat eğitiminde global bir yaklaşımı benimseyerek, dünyanın farklı ülkelerinden Juilliard’a gelen sanat öğrencilerini bu anlayışla yetiştirmektedir.
Okuldaki dans eğitim programı; öğrencilerin bale ve modern dans teknikleri ile dansta çağdaş yönelimleri keşfetmesini sağlayarak, onları çok yönlü sanatçılar olma yolunda teşvik eder niteliktedir.
1959'da kurulan Kanada Ulusal Balesi, birçok kişi tarafından saygı duyulan, uluslararası düzeyde etkililiği kabul görmüş bir eğitim programı ile bale dansçısı adaylarını yetiştirir.
Okul, ülke çapında ve dünya çapında bale öğrencilerini cezbetmektedir. Kanada Ulusal Balesi, Kuzey Amerika bölgesinde hem bale-dans eğitimi, hem akademik eğitim hem de yatakhane hizmeti sunan tek bale okuludur.
Kanada Ulusal Bale Okulu’nun tam zamanlı profesyonel bale eğitimi programlarına kabul edilmek için ,,yetenek’’ oldukça önemli bir koşuldur.
Dünyanın ileri gelen bale eğitim kurumlarından biri olan okul, gelecek nesil dansçıları emin ellere emanet etmek ve dans sanatında üst düzey sanatçılar yetiştirebilecek ustalar yetiştirmek için bale eğitmeni eğitim programları da sunmaktadır.
1933'te kapılarını açan San Francisco Bale Okulu, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki en eski bale okullarından biri.
San Francisco Bale Okulu kurulduğu zamandan bugüne, dünyanın önde gelen dansçılarını yetiştirmiş bir bale okulu. Okulun yaz döneminde gerçekleşen yoğun bale-dans eğitim programlarına birçok ünlü bale dansçısının da katılması, okulu ABD’nin batı bölgesinin bale merkezi haline getirmiş.
Okul; bale eğitimi, modern dans eğitimi ve doğaçlama dans pratiklerini odağına alan ve güçlü klasik tekniği zorunlu kılan yoğun bir müfredata sahip.
Bale tekniğinde üst düzey standartlara erişmeyi teşvik eden San Francisco Bale Okulu’nun akademik kadrosunda yer alan eğitmenlerin dans etmiş oldukları bale toplulukları arasında:
Bir bale dansçısının Avustralya Bale Topluluğu’na katılmasının ilk basamağı, 1964’de kurulmuş olan Avustralya Bale Okulu’ndaki eğitimden geçmektir.
Avustralya Bale Okulu’nun misyonu, profesyonel bale-dans eğitiminde uluslararası boyutta ilk sıralarda yer alan bir kurum olmak.
Avustralya Bale Okulu’nun başarı haritasında sıkı bir uygulamalı bale eğitiminin yanı sıra yaratıcılığı, sağlıklı gelişimi de ön planda tutmak var. Okul; vücudun, zihnin ve ruhun dengeli bir şekilde bir bütün olarak ele alındığı eğitim sistemiyle, kendine hem fiziksel hem de zihinsel ve ruhsal olarak hakim bale dansçıları yetiştirmeyi amaçlıyor.
Avustralya Bale Okulu bale öğrencilerinin yaklaşık %90'ı, okuldan mezun olduktan sonra çok kısa bir süre içinde, seçkin bale toplulukları, ulusal opera-baleler ile sözleşme imzalayarak profesyonel bale kariyerlerine ara vermek zorunda kalmaksızın devam ediyorlar.
Melbourne yerleşimli bale okulunun mezunlarının başarıları kuruluşundan bu yana uluslararası boyutta beğeni topluyor.
Avustralya Bale Okulu’nda sekiz seviyeli bir bale eğitim-öğretim programı uygulanıyor. Okulun seçmelerine başvuracak bale öğrencisi adaylarından;
Küba Ulusal Dans Okulu, yüksek öğrenci mevcudu ile dünyanın en büyük ve Küba'nın da en prestijli bale okuludur. Bale okulunun kökenleri, 1940'larda uluslararası üne sahip baş balerin Alicia Alonso tarafından kurulan bir topluluğuna dayanır.
Halkın sanata erişimini vurgulayan Fidel Castro devriminden sonra hükümet, Küba Ulusal Dans Okulu’nu dünyanın en iyi bale okullarından birisi olması için destekliyor. Bugün okulun üç bini aşkın öğrencisi bulunuyor ve okulda dans eğitimi ücretsiz olarak veriliyor.
Küba Ulusal Dans Okulu öğrencileri, disiplinli eğitim sistemleri ve Avrupa-Amerika formlarını Afro-Küba stiliyle harmanlayarak oluşturdukları benzersiz çeşitlilik ile dünyada isimlerinden söz ettirecek dansçılar olma yolunda ilerliyorlar.
Bugün önde gelen Amerikan ve İngiliz bale topluluklarının dansçıları ya da bu topluluklara kendini adamış ustalar Küba Ulusal Dans Okulu kökenlidir.
John Cranko, 1961'de dünyanın yetenekli gençlerinin Stuttgart Devlet Tiyatrosu Bale Topluluğu ile çalışabileceği bir oluşum hayal ederek Stuttgart'ta bir bale okulu kurmak üzere buraya yerleşir.
John Cranko Bale Okulu, ilk öğrencilerini 1971’de kabul eder. Bugün okulun adı, dünyanın en iyi profesyonel bale eğitimi veren bale okulları listesinin başlarında yer alıyor.
John Cranko Bale Okulu’nda bale eğitimi almak üzere seçilen öğrenciler halihazırda ileri düzey bir seviyede olup, tekniklerini ve yeteneklerini daha da ileri bir seviyeye taşımak amacıyla okulun programlarına kabul edilirler. Eğitimlerini tamamlandıktan sonra ise Stuttgart Devlet Tiyatrosu Bale Topluluğuna veya diğer prestijli bale okullarına ve topluluklarına geçiş yaparlar.
John Cranko Bale Okulu’nda meslek eğitimi 2 yıllıktır. Okulun bale eğitim programına sınırlı kontenjanda öğrenci alımı yapılır. Seçmelerde 18 yaşını doldurmamış ve üst düzey bale tekniğine sahip öğrenciler çoğunlukla tercih edilir. Klasik balede yüksek standartta teknik yeterlilik, bale okuluna kabulde en önemli kriterdir.
John Cranko Bale Okulu’nda eğitim-öğretim tam zamanlıdır ve klasik bale tekniği, bale repertuvar, pas de deux, karakter dans, çağdaş dans, doğaçlama, pointe tekniği, Almanca, İngilizce, sosyoloji, dans tarihi, müzik tarihi ve teorisi, anatomi, dans teorisi ve sahne makyajı gibi dersleri içerir.
Birinci eğitim-öğretim yılının sonunda teorik sınav, ikinci yılın sonunda da uygulamalı bir final sınavı yapılır. Öğrenciler final sınavını geçtikten sonra bale akademisinden Almanya Federal Cumhuriyeti’nce devlet onaylı klasik bale dansçıları statüsüne sahip olarak mezun olurlar.
John Cranko Bale Okulu’nda eğitim ücretsizdir. Ancak, öğrencilerin pansiyon ve konaklama masraflarını kendileri karşılamaları gerekmektedir.
George Balanchine ve Lincoln Kirstein tarafından 1934'te kurulan bu ünlü Amerikan Bale Okulu’nun ilk amacı, Amerikan Bale Topluluğu (ABT – American Ballet Theatre) için profesyonel dansçılar yetiştirmekti.
George Balanchine, eğitim ve sahne aldığı Imperial Ballet School'da öğrendiklerini de beraberinde getirdiği bu yeni oluşumda; bir bale akademisinin başarılı olabilmesi için prestijli bir bale topluluğuyla yakından ilişkili olması gerektiği düşüncesiyle yola çıkar.
Buradan hareketle ABD’nin lokomotif bale topluluğu olarak New York City Ballet (New York Şehir Balesi) kurulur. İlerleyen yıllarda Amerikan Bale Okulu ve New York City Bale Topluluğu Amerika’daki baleyi dönüştüren aktörler olurlar.
Bale okulunun mezunları ve bale topluluğunun mensupları zamanla diğer bale okullarının ve bale topluluklarının yönetimini üstlenmeye ve yeni eserlerin koreografilerini yapmaya başlar. Buralarda yetişen bale sanatçıları bir yandan da yeni bale okulları ve bale toplulukları kurmaya başlarlar.
Bu sayede Balanchine, Robbins ve diğer önemli koreografların eserleri dünya çapında sahnelenmeye başlanır.
Amerikan Bale Okulu'nda eğitim gören ve mezun olan bale dansçıları bugün New York City Ballet başta olmak üzere dünyaca ünlü bale topluluklarında dans ediyor.
1926'da Dame Ninette de Valois tarafından kurulan Royal Ballet School, dünyanın en büyük klasik bale eğitimi merkezlerinden biri olarak kabul ediliyor.
Margot Fonteyn, Anya Linden, Kenneth MacMillan, Lynn Seymour, David Wall, Antoinette Sibley, Anthony Dowell, Marguerite Porter, Stephen Jefferies, Darcey Bussell ve Jonathan Cope; Royal Bale Okulu’nun yetiştirmiş olduğu dünyaca ünlü dansçı ve koreograflardan sadece birkaçı.
Royal Bale Okulu’na başvuran öğrenci adayları, akademik derece ve kişisel koşullardan bağımsız olarak, yetenek ve potansiyellerine göre okula kabul edilir.
İngiliz Kraliyet Bale Okulu, yoğun bale-dans eğitiminin yanı sıra kapsamlı bir akademik programla zenginleştirilmiş sekiz yıllık bir eğitim-öğretim müfredatına sahiptir. Okulda dansçı eğitimi programının yanında dans eğitmeni eğitim programları da sunulmaktadır.
Bale okulunun çalışma sistematiği; İngiliz stili klasik bale eğitim yöntemine dayanır ve artistik, müzikalite, koordinasyon ve hareket kalitesine büyük önem veren, güçlü ve temiz bir klasik bale tekniğine sahip dansçılar yetiştirmeye odaklanır.
Adından balenin ‘’Harvard’’ı olarak söz ettiren Vaganova Bale Okulu, 1738'de St. Petersburg'da ilk Rus Teatral Dans Okulu olarak kurulur.
Mezunları arasında dünyaca ünlü bale sanatçıları Rudolf Nureyev, Natalia Makarova ve Mikhail Baryshnikov da yer alan Vaganova Bale Okulu, akademinin tarihi boyunca süregelen klasik bale eğitimindeki kalıplaşmış geleneklerini korumaya çabalar.
Yeni mezunları arasında Julia Makhalina, Faruk Ruzimatov, Diana Vishneva ve Ulyana Lopatkina’nın da yer aldığı Vaganova Bale Akademisi’ndeki eğitimlerini başarıyla tamamlayan bale öğrencileri, dünyanın önde gelen bale topluluklarında bugünün yıldızları olarak anılmaktadırlar.
Akademinin günümüzde yaklaşık 340 öğrencisi var ve dolayısıyla okula kabul edilme sürecinde de fazlasıyla rekabet hakim söz konusu. Eğitim-öğretim yılı boyunca birçok bale öğrencisi adayı kabul için uygunluklarının değerlendirilmesi için akademiye başvuruyor. Ancak bu başvuruların çok az bir kısmı kabul ediliyor.
Vaganova Bale Akademisi’nde eğitim, haftada altı günlük çalışma içeren ve haftada bir gün izinden oluşan zorlu bir eğitim programına bağlı olarak devam ediyor. Dolayısıyla akademiye kabul edilen öğrencilerin neredeyse sadece yarısı bu sekiz yıllık zorlu eğitim programını başarıyla sonuna kadar devam ettirip mezun olabiliyor.
Paris Opera Bale Okulu (Paris, Fransa) - The Paris Opera Ballet School
1713'te kurulan Paris Opera Bale Okulu ustadan öğrenciye aktarılan artistik eğitimde 300 yıllık tecrübeye sahip.
Yaklaşık 150 öğrenciye sahip olan Paris Opera Bale Okulu, olağanüstü fiziksel yeteneklerinin ve tekniklerinin yanında kendi bireyselliklerini koruyarak da fark yaratan seçkin bale dansçıları yetiştirmeyi amaçlıyor.
Paris Opera Bale Okulu, yıllardır dünyada en iyi bale eğitimi veren okullar listesinde ilk üçte kalarak, üç yüz yılı aşkın süredir Paris Opera Balesi’ne iyi eğitilmiş bale dansçıları sağlamaktadır.
Paris Opera Bale Okulu’nda bale eğitimi altı seviyede verilir ve eğitim programı multidisipliner bir yapıya sahiptir. Klasik baleyle birlikte farklı dans türlerinin yanı sıra müzik, mim, tiyatro, eğlence hukuku, dans tarihi, anatomi ve kondisyon gibi dersler de müfredatta yer alır.
Paris Opera Bale Okulu hiyerarşik yapısı oldukça katıdır. Paris Opera Balesi’ne ancak Paris Opera Bale Okulu’nda eğitim almış bale dansçıları kabul edilir. Dolayısıyla hem Paris Opera Bale Okulu’na hem de Paris Opera Bale Topluluğu’na başvurularda oldukça hareketli bir rekabet ortamı hakimdir.
Paris Opera Bale Okulu mezunlarının yalnızca yüzde 5 ila yüzde 20'si Paris Opera Balesi'ne kabul edilir. Paris Opera Balesi içerisinde de çeşitli hiyerarşik dansçı statüleri mevcuttur. Bir üst seviye dansçı olabilmek, opera bale dansçıları için yıllık olarak düzenlenen iç seçmelerde gösterilen performansa bağlıdır.
Devlet konservatuvarlarına ek olarak Bale Dansçılığı Lisans Programı bulunmayan ancak ortaöğretim ve lise düzeyinde bale eğitimi imkanı sunan devlet konservatuvarlarını da listeleyelim: